У педагагічнага калектыву школы № 38 Гродна шмат дасягненняў у галіне духоўна-маральнага выхавання навучэнцаў

Сярэдняя школа № 38 Гродна з гонарам носіць імя знакамітага асветніка XII стагоддзя Кірылы Тураўскага, што накладвае на педагогаў і вучняў асабістую адказнасць: жыццё і дзейнасць свяціцеля даюць прыклад для развіцця, раскрыцця патэнцыялу. Знакавая падзея прысваення школе імя асветніка 22 лістапада 2022 года супала з адкрыццём рэсурснага цэнтра па духоўна­-маральным выхаванні “Духоўнасці жывая нітка”. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

У педагагічнага калектыву школы шмат  дасягненняў у галіне духоўна-маральнага выхавання навучэнцаў, асветы на аснове хрысціянскіх традыцый. Усё гэта стала магчымым дзякуючы шматгадоваму цеснаму супрацоўніцтву з прадстаўнікамі Беларускай Праваслаўнай Царквы.

— Выхаванне маральнасці, садзейнічанне захаванню і развіццю гістарычных традыцый і каштоўнасцей беларускага народа сталі прыярытэтным напрамкам дзейнасці нашай установы адукацыі, — падкрэсліў дырэктар сярэдняй школы № 38 імя Кірылы Тураўскага Гродна Сяргей Мікалаевіч Кісялёў. — Сёння ў педагагічнай практыцы школы выхаванне на хрысціянскіх каштоўнасцях пастаўлена на першае месца, знойдзены метады і прыёмы перадачы неацэннага вопыту, кансалідацыі ўсіх сіл: сям’і, школы і царквы.

Музейная прастора

Пачаткам плённага ўзаемадзеяння школы і царквы стала сумесная работа над стварэннем школьнага музея “Хрысціянскія каштоўнасці і народныя традыцыі ў сям’і”. Музей быў адкрыты ў 2013 годзе і стаў асновай узаемадзеяння школы, сям’і і царквы па фарміраванні ў вучняў сямейных каштоўнас­цей. Тут сабраны ўнікальны матэрыял, які раскрывае сэнс і гісторыю станаўлення хрысціянскіх і народных традыцый. У напаўненні трох залаў музея матэрыяламі прымалі ўдзел сем’і і педагогі школы.

Звярнуцца да экспанатаў музея запрасіла яго кіраўнік Святлана Ходар:

— Тут прадстаўлены экспанаты, пранізаныя духам часу, сямейнага ўкладу беларусаў. Так, мы можам бачыць у адной з залаў калекцыю ручнікоў сярэдзіны XIX стагоддзя, калыску ручной работы 1946 года, падораную сям’ёй Бульцэвіч. Асаблівую знач­насць уяўляюць іконы сярэдзіны ХХ стагоддзя сям’і Мышкевіч, кішэннае Евангелле (1938 г.) сям’і Смоліных, кнігі Новага і Старога Запавету сярэдзіны XIX стагоддзя сем’яў Шадзюль, Рапай і Хітрушка. Ёсць праваслаўныя рэліквіі, перададзеныя ў фонд музея святарамі.

Працягваючы падарожжа па музеі, трап­ляем у залу памяці “Святыні зямлі беларускай”, дзе прадстаўлены звесткі пра жыццё беларускіх святых, гісторыя страчаных храмаў Гродна. У 2022 годзе пры падтрымцы святароў царквы ў гонар сабора Усіх Беларускіх Святых Гродна ў зале памяці створаны раз­дзел, прысвечаны жыццёваму шляху Героя Беларусі мітрапаліта Філарэта (Вахрамеева).

Унікальныя экспанаты залаў музея даз­валяюць выкарыстоўваць у выхаванні дзяцей не толькі вучэбны, але і эмацыянальны кампанент. Дзеці знаёмяцца са Святым Пісаннем і Паданнем, з гісторыяй хрысціянскай царквы, з рэлігійнымі і грамадзянскімі святамі, прымаюць удзел у гутарках. У музеі право­дзяцца выхаваўчыя мерапрыемствы і факультатыўныя заняткі “Асновы духоўна-маральнай культуры і патрыятызму”. Музей стаў цэнтрам асветы не толькі навучэнцаў, але і бацькоў: з 2016 года для іх тут арганізоўваюцца дні сямейных наведванняў у шосты школьны дзень. У музея ёсць свая аўдыторыя і ў сеткавай прасторы: кожны жадаючы з дапамогай сайта школы можа азнаёміцца з экспазіцыяй. Штогод музей наведваюць больш за 7 тысяч чалавек.

Музей і яго кіраўнік неаднаразова ўзнагароджваліся дыпломамі прызёраў і пераможцаў абласнога этапу рэспубліканскага конкурсу этнаграфічных музеяў (экспазіцый). У 2022 годзе С.Ю.Ходар стала лаўрэатам прэміі імя Героя Беларусі мітрапаліта Філарэта “За высокі ўзровень арганізацыі духоўна-маральнага і патрыятычнага выхавання дзяцей і моладзі”. У 2021 годзе прэміі імя мітрапаліта Філарэта быў удастоены кіраўнік установы адукацыі С.М.Кісялёў.

Пад эгідай бібліятэкі

Разглядаючы духоўнае развіццё асобы як складаны і шматпланавы працэс, нельга абысці ўвагай дзейнасць бібліятэкі. На яе базе ажыццяўляецца рэалізацыя праекта “Свет пачынаецца з сям’і”. Школьнікі з задавальненнем дзеляцца сямейнымі гісторыямі аб захаванні сувязі пакаленняў.

Яшчэ адным бібліятэчным праектам духоўна-маральнай накіраванасці стаў школьны лялечны тэатр батлейка, у стварэнні якога прымала ўдзел цэлая каманда з бібліятэкараў, настаўнікаў і, вядома, дзяцей. У 2021 годзе лялечны тэатр удзель­нічаў у VI адкрытым рэгіянальным фес­тывалі батлеечных тэатраў “Чароўны свет батлейкі” і быў узнагароджаны дыпломам за лепшы спектакль, а ў 2022 годзе эфектыўная практыка батлейкі была ўключана ў дапаможнік для педагагічных работнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі “Беларускі народны тэатр “Батлейка” ў школе”.

У 2019/2020 навучальным годзе бібліятэка была ўзнагароджана дыпломам ІІ ступені на рэспубліканскім этапе конкурсу “Бібліятэка — цэнтр духоўнай асветы і выхавання”, а ў 2022 годзе атрымала грамату Мітрапаліта Мінскага і Заслаўскага Веньяміна ў знак удзячнасці за работу на ніве духоўнай асветы.

Бібліятэчная батлейка не адзіны тэатр ва ўстанове адукацыі. У снежні 2021 года навучэнцы ваенна-патрыятычнага 10 класа пад кіраўніцтвам настаўніцы мастацтва Э.В.Аўгусціновіч-Зубакінай паставілі на школьнай сцэне калядны спектакль “Выратавацца або выжыць”, заснаваны на рэальных падзеях з жыцця Алены Асовіднай, якая ў 16 гадоў стала палонніцай канцлагера Асвенцім.

Ад праектаў да рэсурснага цэнтра

У школе рэалізуецца праектная дзей­насць па духоўна-маральнай асвеце і выхаванні. Так, навучэнцы 4-х класаў распрацавалі LEGO-праект “Святыні Гродзенскай зямлі”, прысвечаны 1030-годдзю праваслаўя на беларускіх землях, у рамках якога дзеці стварылі LEGO-макеты храмаў Гродзенскай епархіі.

Школа прыняла ўдзел у рэалізацыі рэс­публіканскіх інавацыйных праектаў “Укараненне мадэлі фарміравання асобаснай і сацыяльнай ідэнтычнасці дзяцей дашкольнага і школьнага ўзросту на праваслаўных традыцыях і каштоўнасцях беларускага народа”, “Укараненне мадэлі фарміравання культуры міжасобасных адносін дзяцей дашкольнага і школьнага ўзросту на праваслаўных традыцыях і каштоўнасцях беларускага народа і ва ўмовах дзяржаўнага двухмоўя”. Традыцыйна ўстанова становіцца пляцоўкай для правя­дзення Каложскіх адкрытых абласных навукова-адукацыйных чытанняў.

— Аналізуючы вынікі дзейнасці школы па духоўна-маральным выхаванні, знахо­дзіш заканамернасць у тым, што адначасова з прысваеннем установе імя асветніка было прынята рашэнне адкрыць тут рэсурсны цэнтр “Духоўнасці жывая нітка”, — адзначыў Сяргей Кісялёў. — Работа цэнтра накіравана на стварэнне ўмоў для інтэгравання ў адукацыйную прастору школы асноўных відаў дзейнасці, якія забяспечваюць духоўна-маральнае выхаванне навучэнцаў і іх далучэнне да праваслаўных, культурна-гістарычных традыцый Беларусі ў сумеснай дзейнасці са святарамі Гродзенскай епархіі БПЦ, а таксама на акумуляванне і распаўсюджванне перспектыўнага вопыту педагогаў Кастрычніцкага раёна Гродна па духоўна-маральным выхаванні навучэнцаў. Рэсурсны цэнтр не з’яўляецца музейнай прасторай, дзе гісторыю можна толькі ўбачыць і пачуць, тут да гэтай гісторыі прапануюць яшчэ і дакрануцца.

Асветнік Кірыла Тураўскі

Нарадзіўся будучы асветнік у Тураве. Звестак пра яго жыццё няшмат, ні дакладная дата нараджэння, ні свецкае імя, на жаль, не вядомы. Нарадзіўся Кірыла не пазней чым у 1134 годзе ў заможнай мнагадзетнай сям’і. Хлопчыка вучылі нанятыя сям’ёй настаўнікі. Шмат часу ўдзялялася асваенню дакладных навук, мастацтву, музыцы, грэчаскай мове, духоўнаму выхаванню. З самага дзяцінства ён цікавіўся Святым Пісаннем і часта хадзіў у царкву.

У сталым узросце Кірыла Тураўскі пакінуў родны дом і сышоў у тураўскі Барысаглебскі манастыр. Ён прыняў манаскі пострыг і святы сан, а праз некаторы час стаў настаяцелем аднаго з тураўскіх манастыроў. Там ён пачаў сваю настаўніцкую дзейнасць: вучыў манахаў і свецкіх людзей. Праз некаторы час надоўга сышоў у пустэльніцтва, прысвяціўшы сябе духоўнаму самаўдасканаленню, малітвам і пісьмовай творчасці.

Кірыла Тураўскі не шукаў славы і адасобіўся для напісання шчырых пропаведзяў у імя служэння Богу. Аднак подзвіг пустэльніцтва і работы прынеслі яму сапраўдную вядо­масць. Неўзабаве па просьбе князя Георгія Яраславіча і гараджан ён быў пастаўлены епіскапам Тураўскім. Свяціцель прыклаў шмат намаганняў, каб наладзіць царкоўнае жыццё Тураўскай епархіі, змагаўся з ерассю і кананічнымі парушэннямі. Пропаведзі Кірылы Тураўскага падчас царкоўных служэнняў былі настолькі пранікнёныя, што вернікі з навакольных населеных пунктаў імкнуліся пачуць іх.

Верагодна, ён кіраваў Тураўскай епархіяй да 1177 года. І ўсё ж жыццё багаслова і асветніка яму было больш блізкім, чым кіраўніцтва епархіяй. Можа, таму ён пакінуў епіскапскую кафедру і цалкам прысвяціў сябе напісанню духоўных твораў.

Памёр Кірыла Тураўскі прыкладна ў 1188 годзе і быў пахаваны на могілках Барысаглебскага манастыра ў Тураве. Паводле легенды, у месцы яго пахавання расце з зямлі камень у выглядзе крыжа. Праваслаўная царква кананізавала Кірылу Тураўскага.

Літаратурная і духоўная спадчына Кірылы Тураўскага велізарная. Да нас дайшло больш за 70 яго твораў. Мінская духоўная акадэмія носіць імя святога Кірылы Тураўскага. Удзячныя нашчадкі ўстанавілі дні памяці Кірылы Тураўскага — 28 красавіка і 11 мая. У Тураве, Мінску і Гомелі яму ўстаноўлены помнікі.

Ірына АНІКЕВІЧ

Источник: https://nastgaz.by/