Навелы Кодэкса аб адукацыі пракаменціравалі дэпутаты Палаты прадстаўнікоў

Навелы і значэнне за­кона, якім комплексна карэкціруецца Кодэкс аб адукацыі, абмеркавалі ў канферэнц-зале Выдавецкага дома “Педагагічная прэса”. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

У актуальнай размове прынялі ўдзел дэпутаты Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, члены Пастаяннай камісіі па адукацыі, культуры і навуцы Алена Клішэвіч, Алег Кузьмін, Міхаіл Мірончык, Алена Хаміцэвіч, а таксама начальнік упраўлення па адукацыі, спорце і турызме Стаўбцоў­скага райвыканкама Людміла Стонька і дырэктар сярэдняй школы № 2 Стоўбцаў Ала Вяршэня.

У дакумент уключаны нормы, накіраваныя на павышэнне эфектыўнасці, якасці і даступнасці адукацыі, пашырэнне дзяржаўнай абароны навучэнцаў, маладых спецыялістаў і сацыяльна неабароненых катэгорый дзяцей і моладзі, а таксама на ўзмацненне адказнасці суб’ектаў адукацыйных адносін. Законам прадугледжаны нормы, якія карэкціруюць дзяржаўную палітыку ў сферы адукацыі з улікам тэндэнцый развіцця сучаснай адукацыйнай прасторы і практыкі прымянення дзеючага кодэкса.

— Галоўныя прынцыпы дзяржаўнай палітыкі ў сферы адукацыі застаюцца нязменнымі: дзяржаўная падтрымка, прыярытэт агульначалавечых каштоўнасцей, правоў чалавека, справядлівасць і роўны доступ да якаснай адукацыі кожнаму, незалежна ад сацыяльнага статусу і месца пражывання, — адзначыў Міхаіл Мірончык.

— Сістэма адукацыі павінна развівацца і ўдасканальвацца ў інтарэсах асобы, грамадства, дзяржавы, улічваць як выклікі сучаснасці, так і тэндэнцыі будучыні. Менавіта такі падыход знайшоў адлюстраванне ў Кодэксе Рэспублікі Беларусь аб адукацыі, новая рэдакцыя якога ўступіла ў дзеянне ў поўным аб’ёме 1 верасня 2022 года. Прадстаўлены Закон Рэспублікі Беларусь “Аб змяненні кодэк­саў па пытаннях адукацыі” — працяг работы па ўдасканаленні заканадаўства, якое рэгулюе адносіны ў адукацыйнай сферы, — падключылася да размовы Алена Клі­шэвіч.

— “Праект Закона “Аб змяненні законаў па пытаннях адукацыі” быў унесены ў Палату прадстаўнікоў Саветам Міністраў 18 чэрвеня 2024 года. У мэтах выканання даручэнняў кіраўніка дзяржавы аб выключэнні практыкі ўнясення ў законы (кодэксы) шматлікіх змяненняў і дапаўненняў, частка норм законапраекта была перададзена для ўключэння ў іншыя законапраекты. У сувязі з гэтым назва законапраекта была зменена на “Аб змяненні кодэксаў па пытаннях адукацыі”, — паведаміў Алег Кузьмін.

— Законапраектам прадугледжвалася комплексная карэкціроўка Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адукацыі, а таксама ўнясенне змяненняў у Працоўны кодэкс з улікам правапрымяняльнай практыкі і неабходнасці ўрэгулявання актуальных пытанняў у сферы адукацыі. Праведзены пяць пасяджэнняў рабочых груп, два выязныя пасяджэнні, на якіх з удзелам кіраўнікоў і работнікаў устаноў адукацыі абмяркоўваліся навацыі законапраекта, прапановы па яго ўдасканаленні. Адбылася рабочая нарада з начальнікамі галоўных упраўленняў па адукацыі аблвыканкамаў і камітэта па адукацыі Мінскага гарвыканкама, а таксама пашыранае пасяджэнне камісіі пад кіраўніцтвам старшыні Палаты прадстаў­нікоў з удзелам прадстаўнікоў Міністэрства адукацыі. Па ініцыятыве старшыні Палаты прадстаўнікоў праведзена дэпутацкая лінейка-семінар-нарада “Развіццё сістэмы адукацыі на сучасным этапе: праблемныя пытанні і навацыі ў заканадаўстве”. Прапановы, якія паступілі ў камісію, былі абагульнены і ўважліва прааналізаваны. Затым была сфарміравана рабочая група па дапрацоўцы законапраекта. Пасля праект закона быў прыняты ў другім чытанні на пасяджэнні другой сесіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. І вось ён падпісаны кіраўніком дзяржавы і ўсту­піць у сілу 1 верасня 2025 года, — дадала Алена Хаміцэвіч.

Звернемся да асобных навацый закона.

Прадугледжана ажыццяўленне падрыхтоўкі вадзіцеляў механічных транспартных сродкаў, самаходных машын у школах, размешчаных у пасёлках гарадскога тыпу.

— Гэтае змяненне вельмі важнае і чаканае, бо дае магчымасць навучэнцам атрымаць вадзіцельскае пас­ведчанне і стаць больш сацыяльна абароненымі. А з іншага боку, яно будзе садзейнічаць развіццю экано­мікі, бо тым жа сельскагаспадарчым прадпрыемствам не трэба будзе траціць час на падрыхтоўку будучых вадзіцеляў, — заўважыў Алег Кузьмін.

— Згодна з Алегам Аляксеевічам, — сказала начальнік упраўлення па адукацыі, спорце і турызме Стаўбцоўскага райвыканкама Людміла Стонька. — Гэтая навацыя сапраўды пашы­рыць прафесійныя магчымасці выпускнікоў і стане добрай базай для далейшага развіцця.

У законе замацавана вызваленне навучэнцаў ад выніковых выпрабаванняў па завяршэнні навучання на III ступені агульнай сярэдняй адукацыі па медыцынскіх паказаннях.

— Гэта таксама важная для нас норма, бо датычыцца ўступнай кампаніі. Да прыняцца закона яна дзейнічала толькі ў адносінах да дзевяцікласнікаў, — адзначыла дырэктар сярэдняй школы № 2 Стоўбцаў Ала Вяршэня.

— Цяпер выпускнікі, якія па медыцынскіх паказаннях не здавалі ЦЭ, будуць арыентавацца на гадавую адзнаку, — дадаў Міхаіл Мірончык.

— Тут жа хочацца адзначыць: у Законе “Аб змяненні законаў па пытаннях адукацыі” ёсць навацыя, што тычыцца выпускнікоў, якія па выніках ЦЭ атрымалі нулі. У іх з’явіцца магчымасць паспрабаваць свае сілы яшчэ раз, здаўшы экзамен у жніўні, — праінфармаваў Алег Кузьмін.

— А ў дзесяцікласнікаў вучэбныя заняткі будуць завяршацца не 31 мая, а 25-га, як у навучэнцаў 9-х і 11-х класаў. Пакуль дзевяці- і адзінаццацікласнікі будуць рыхтавацца да выпускных экзаменаў, вучні 10-х класаў будуць праходзіць навучанне падчас вучэбна-палявых збораў, і канікулы ў іх пачнуцца разам з усімі — 1 чэрвеня, — паведаміла Алена Хаміцэвіч.

Яшчэ адной навацыяй з’яўляецца замацаванне патрабавання да навучэнцаў школ прытрымлівацца дзелавога стылю адзення.

— Мы вельмі рады, што гэтая навела з’явілася ў законе. Сёння мы шмат гаворым пра знешні выгляд школьнікаў і прыйшлі да высновы, што на занятках навучэнцы павінны прысутнічаць у адзенні дзелавога стылю, за выключэннем урокаў фізічнай культуры і працоўнага навучання. І з гэтым згодны ўсе ўдзельнікі адукацыйнага працэсу: педагогі, вучні, бацькі. Новая заканадаўчая норма дапаможа кантраляваць гэты працэс, — заўважыла Алена Клішэвіч.

— Сапраўды, дзелавы стыль адзення школьнікаў — добрая норма, — адзначыла дырэктар сярэдняй школы № 2 Стоўбцаў Ала Вяршэня. — Навучэнцы нашай школы даўно яго прытрымліваюцца, дзецям падабаецца. Такое адзенне дапамагае настроіцца на работу і фарміруе ў дзяцей пэўны густ.

Мясцовыя органы ўлады надзяляюцца паўнамоцтвамі па арганізацыі бясплатнай перавозкі навучэнцаў да месцаў правядзення адукацыйных, спартыўных, культурных і іншых мерапрыемстваў (у цяперашні час прадугледжаны падвоз толькі ў сельскіх населеных пунктах да ўстаноў да­школьнай і агульнай сярэдняй аду­кацыі).

— Вельмі добра, што гэтую праблему заўважылі. Гэтая навацыя дапаможа ахапіць большую колькасць дзяцей. Прыемна, што і школьны аўтобусны парк пастаянна абнаўляецца. Але бацькі, прачытаўшы пра новаўвядзенне, пачалі ўжо тэлефанаваць і патрабаваць, каб дзіця забіралі літаральна ад брамкі. Давя­дзецца праводзіць вялікую растлумачальную работу, хоць новаўвядзенне накіравана на сацыяльную падтрымку насельніцтва, — адзначыла начальнік упраўлення па адукацыі, спорце і турызме Стаўбцоўскага райвыканкама Людміла Стонька.

Захаваны адзіныя грашовыя нормы расходаў на харчаванне ў дзіцячых садах і школах, якія ўстанаўліваюцца ўрадам з улікам існуючых цэн на прадукты харчавання.

— Мы здолелі адстаяць гэтыя нормы, бо лічым, што ў азначаным пытанні павінны быць адзіныя падыходы. Акрамя таго, такі падыход забяспечыць яснасць і празрыстасць для кантралюючых органаў. Тут жа хочацца заўважыць, што харчаванне дзяцей у навучальных установах пасля эксперымента палепшылася па многіх паказчыках. Дзеці атрымліваюць не проста смачна згатаваную ежу, але і карысную і ў дастатковай колькасці. І яна ім падабаецца. Мы на сённяшні дзець амаль поўнасцю выконваем натуральныя нормы па харчаванні, — сказала Алена Клішэвіч.

— Гэта сапраўды так, — пацвердзіла Ала Вяршэня. — У нашай школе натуральныя нормы выконваюцца амаль на 100%.

Падугледжана ўключэнне ў лік педагагічных работнікаў прыёмных бацькоў і бацькоў-выхавальні­каў.

— Гэтая норма накіравана на падтрымку гэтых бацькоў. Гаворка ідзе пра наданне статусу педагагічнага работніка выхавальнікам дамоў сямейнага тыпу — мамам і татам, якія ўзялі на сябе місію выхоўваць 5—10 (і больш) дзяцей. Мы падтрымалі гэтую ініцыятыву, каб заканадаўча за­мацаваць іх правы і абавязкі, — адзначыў Міхаіл Мірончык.

Замацавана прадастаўленне лага­педычнай дапамогі дзецям з расстройствамі аўтыстычнага спектра.

— Гэта вельмі значная навацыя, якая дапаможа такім дзецям атрымліваць своечасовую і кваліфікаваную дапамогу, — заўважыла Людміла Стонька.

Цяпер заканадаўча выключаецца права рэалізацыі індывідуальнымі прадпрымальнікамі праг­рам дашкольнай і спецыяльнай адукацыі з улікам практыкі прымянення за­канадаўства аб ліцэнзаванні.

— Гэтая норма запатрабавана часам. Яна дае магчымасць не дапус­каць нерэгламентаванага падыходу ў навучанні. Для нашых дзяцей створаны роўныя ўмовы для навучання, гарантавана атрыманне агульнай сярэдняй адукацыі. Дзяржаўных стандартаў павінны прытрымлівацца ўсе ўстановы адукацыі, — сказаў Міхаіл Мірончык.

Сярод навацый — прадастаўленне гарантыі маладым спецыяліс­там, звольненым з работы ў сувязі з прызывам на ваенную службу, але не накіраваным для яе прахо­джання, на займанне ранейшай па­сады.

— Такія гарантыі дапамогуць не застацца без работы маладому спецыя­лісту. Напрыклад, прызыўнік можа захварэць або воінскія часці ўкамп­лектаваны. Тады маладога чалавека абавязаны ўзяць на тую работу, адкуль нядаўна звольнілі. Акрамя таго, да 10 каляндарных дзён павялічаны тэрмін на займанне ранейшай пасады спецыялістам, звольненым з работы ў сувязі з прызывам на ваенную службу, але не накіраваным для яе прахо­джання, — паведаміў Алег Кузьмін.

У законе замацаваны абавязак арганізацыі — заказчыка кадраў кампенсаваць сродкі, затрачаныя дзяржавай на падрыхтоўку спецыя­ліста, у выпадку неабгрунтаванага скасавання або невыканання ўмоў дагавора аб мэтавай падрыхтоўцы (у мэтах узмацнення адказнасці заказчыкаў мэтавай падрыхтоўкі).

— Прадугледжваецца абавязак УВА і каледжаў узгадняць размеркаванне і пераразмеркаванне сваіх выпускнікоў з арганізацыямі — заказчыкамі кадраў і выканаўчымі камітэтамі, а таксама з асобнымі галіновымі міністэрствамі. Унесены карэкці­роўкі, якія тычацца падрыхтоўкі мэтавікаў. Калі прадпрыем­ства заключыла такі дагавор з маладым чалавекам, а пасля яго да сябе не працаўладкавала, то яно панясе адказнасць: арга­нізацыя будзе абавязана пакрыць сродкі, затрачаныя дзяржавай на падрыхтоўку спецыялістаў. Акрамя таго, ураду прадастаўлены паўнамоцтвы па вызначэнні Кодэк­сам аб адукацыі выпадкаў пераразмеркавання і перанакіравання на работу маладых спецыялістаў, напрык­лад, іх перанакіравання на службу ў МУС, Следчы камітэт, Дзяржаўны мытны камітэт, — паведаміў Міхаіл Мірончык.

Замацавана прадастаўленне права на атрыманне стыпендыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь асобам, якія атрымліваюць адукацыю на платнай аснове ў прыватных і дзяржаўных установах адукацыі.

— Прадастаўленне такога права — забеспячэнне роўных магчымасцей для студэнтаў-бюджэтнікаў і студэнтаў-платнікаў, — падкрэсліла Алена Хаміцэвіч. — Тут жа звяртаю вашу ўвагу на тое, што цяпер заканадаўча замацавана выдзяленне грантаў замежным грамадзянам на навучанне ў нашай краіне. Гаворка пра моладзь, якая будзе засвойваць вучэбную праграму падрыхтоўкі да паступ­лення ва ўстановы вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі, з перспектыўных для развіцця знешне­эканамічных сувязей краін Афрыкі, Лацінскай Амерыкі і Азіі. Гэтая норма накіравана на прасоўванне нашых універсітэтаў і каледжаў у замежных краінах.

Міністэрства эканомікі па ўзгадненні з Міністэрствам адукацыі зможа надаваць статус бізнес-школы ўстановам вышэйшай адукацыі.

— У закон уключаны нормы, на­кіраваныя на ўдасканаленне сістэмы бізнес-адукацыі. Мяркуем, што гэтай навацыяй скарыстаюцца многія нашы ўніверсітэты — як сталічныя, так і рэгіянальныя, бо яна пашырае іх адукацыйныя магчымасці, — запэўніў Міхаіл Мірончык.

Цяпер выпускнікі з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, вызваляюцца ад кампенсацыі затрачаных дзяржавай сродкаў пры немагчымасці прадастаўлення ім новага месца работы пры пераразмеркаванні ў населеных пунктах па месцы жыхарства або па месцы ўключэння іх у спісы ўліку тых, хто мае патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў.

— Гэта сацыяльна арыентаваная норма. Як і дапаўненне пераліку асоб, якія маюць пераважнае права пры прыёме ў санаторныя школы-інтэрнаты, катэгорыяй “дзеці-інваліды да 18 гадоў” у мэтах іх сацыяльнай падтрымкі. Да гэтага такім правам былі надзелены дзеці-сіроты, дзеці, якія засталіся без апекі бацькоў, дзеці, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы, і дзеці з мнагадзетных сем’яў, — адзначыла Алена Клішэвіч.

Источник: https://nastgaz.by