“Колькі ўсяго зроблена, а колькі яшчэ ідэй!” — гэтыя словы Алены Мікша, дырэктара Клайшанскай базавай школы Воранаўскага раёна, лепш за ўсё характарызуюць яе кіраў­ніцкую філасофію. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

Сем прынцыпаў кіравання

Місія задае мэту

— Наша місія альтруістычная: сфарміраваць у навучэнцаў матывацыю да здаровага ладу жыцця і стварыць адпаведнае асяроддзе. Выбралі гэты кірунак яшчэ дзесяць гадоў назад. Гэта было прадыктавана высокім працэнтам (34%) дзяцей з падрыхтоў­чай групай здароўя, у школе не праводзі­ліся спартыўна-масавыя мерапрыемствы з удзелам бацькоў, забяспечанасць спартыўным інвентаром складала 76%. Хацелася сітуацыю значна палепшыць. І дзеля гэтага спачатку далучыліся да аднаго інавацыйнага праекта, прысвечанага руху, яго культуры і ўплыву на здароўе. Потым сталі ўдзельнікамі другога праекта, скіраванага на павышэнне метадычных ведаў нас­таўнікаў, — прыгадвае дырэктар.

Гэтыя крокі дазволілі школе спачатку стаць раённым, а потым абласным цэнтрам эфектыўных педагагічных практык, а з верасня 2024 года — рэспубліканскім цэнтрам па здароўезберажэнні, адным з 17 у краіне.

Каманда забяспечвае рух

— У нашым педагагічным калектыве, дзе ўсяго 14 настаўнікаў, ролі падзелены на чатыры групы ў адпаведнасці з методыкай “Кельцкае кола”. “Паўночныя” валода­юць арганізатарскімі здольнасцямі, дысцыплінаванасцю, якасна выконваюць абавязкі (настаўніца хіміі Таццяна Троцкая, нас­таўніца пачатковых класаў Ганна Іосіфаўна Вільчэўская, нас­таўніца замежнай мовы Марыя Бартось). “Паўднё­выя людзі” ствараюць станоўчую атмасферу і дапамагаюць калектыву наладжваць добрыя ўзаемаадносіны (намеснік дырэктара па вучэбна-выхаваўчай рабоце Таццяна Бярцэвіч, настаўніца пачатковых класаў Марыя Каспарэвіч, настаўніца беларускай мовы і літаратуры Ганна Антонаўна Вільчэўская). Да “ўсходніх” адносяцца вынаходнікі і крэатыўныя асобы, здольныя генерыраваць новыя ідэі (настаўніца фізічнай культуры і здароўя Ірына Вараноўская, нас­таўніца пачатковых класаў Хрысціна Іодка, настаўніца гісторыі Валянціна Мінгілевіч). Да “заходніх” — практыкі, якія здольны рэалізоўваць ідэі (настаўніца рускай мовы і літаратуры Марыя Матоніс, настаўнік матэматыкі і інфарматыкі Юрый Вільчэўскі, настаўнік фізічнай культуры і здароўя Генадзій Вараноўскі, настаўніца пачатковых класаў Ірына Семся), — расказвае Алена Іосіфаўна. Яе ж роля як лідара — падтрымліваць баланс і правільна выкарыстоўваць усе рэсурсы.

Ідэі даюць энергію

— Без новых ідэй сумна і нецікава працаваць. Пастаянны пошук, генерыраванне і ўкараненне інавацый — абавязковая ўмова развіцця. Таму крэатыўнасць заахвочваецца на ўсіх узроўнях, — падкрэслівае кіраўнік установы.

Сама яна імкнецца падаваць прыклад калегам, увесь час знаходзячыся ў пошуку новых цікавых ідэй.

— Нечакана прыйшла ідэя выкарыс­тоўваць на занятках пачатковай школы каардынацыйныя лесвіцы, праз якія дзеці ска­чуць на ўроках фізічнай культуры. Напрыклад, на ўроку рускай мовы два навучэнцы навыперадкі скачуць па лесвіцы і пры гэтым падбіраюць прыметнікі да назоўніка. Так аб’ядноўваюцца рух і навучанне, — дзеліцца дырэктар.

Адказнасць структуруе працэс

— Спалучэнне індывідуальнай і калектыўнай адказнасці — залог эфектыўнасці работы нашай каманды. Наглядны прыклад — праект “Крокі бяспекі”. Дзейнічаў ён на працягу ўсяго навучальнага года. Кожны месяц быў прысвечаны пэўнай тэме па бяспецы. Кожны класны кіраўнік рыхтаваў адпаведныя інфармацыйныя “кубы” (крос-куб, квіз-куб з віктарынамі, арт-куб, рэбус-куб, квест-куб, лэп-куб, верш-куб, рух-куб) і далучаўся да праекта ў пэўны месяц, выстаўляючы падрыхтаваную інфармацыю на прыступках школьнай лесвіцы. За год сабралі столькі інфармацыі! Зараз гэтыя “кубы” выкарыстоўваюцца падчас класных га­дзін, — расказвае Алена Іосіфаўна.

Рызыка адкрывае новыя гарызонты

— Свядомае прыняцце абгрунтаваных рызык — шлях да прарыву. Страх — не прычына для адмаўлення, а стымул да лепшай падрыхтоўкі. І гэта дабаўляе адказнасці, — пераканана дырэктар школы.

Як прыклад, яна прыгадвае ўдзел у першым рэспубліканскім конкурсе сярод кіраўнікоў, які праводзіла Акадэмія адукацыі:

— Інфармацыя пра конкурс прыйшла на электронную пошту. І мы рызыкнулі, хаця бачылі, што сярод удзельнікаў шмат гарадскіх школ, гімназій. На завочным этапе неабходна было выканаць пяць творчых заданняў, сярод якіх эсэ пра кіраўніцкую каманду школы, постар, візітка. У выніку мы трапілі ў фінал. Атрымалі дыплом ІІІ ступені і вельмі гэтаму рады. Было не толькі цікава, але і карысна пазнаёміцца з калегамі, паглядзець на іх вопыт і падзяліцца сваім.

Планаванне абараняе ад хаосу

— Я ўсё планую — ад рабочых задач да асабістых спраў. Планаванне задае рытм, дапамагае ў рэалізацыі складаных праектаў, мінімізуе стрэс ва ўмовах “насычанага” часу, — разважае дырэктар.

Такі падыход дазволіў школе мабіліза­ваць рэсурсы і выдатна падрыхтавацца да рэспубліканскага семінара па тэме здароўе­зберажэння, што адбыўся тут у маі 2025 года.

— Спачатку вельмі хвалявалася, як мы справімся. Аднак мне пашчасціла пабы­ваць на двух такіх семінарах у Віцебску і Светлагорску. І гэта мяне супакоіла, я зразумела: нам ёсць што паказаць і пра што расказаць. Калектывам распрацавалі дэталёвы план правядзення семінара і рэалізавалі яго, праявіўшы сябе на ўсе сто працэнтаў, — з гордасцю дзеліцца Алена Іосіфаўна.

Рэфлексія гарантуе пастаянны рост

— Аналіз вопыту (поспехаў і няўдач), адкрытасць новаму, гатоўнасць вучыцца і прыстасоўвацца — аснова пастаяннага развіцця лідара і ўстановы, — упэўнена дырэктар.

Сем цікавых фактаў пра Алену Іосіфаўну Мікша

• Любімая лічба — 7.
• 13 гадоў з’яўлялася педагогам сацыяльным у Радунскай школе-інтэрнаце.
• У 2009 годзе стала лаўрэатам (уладальніцай дыплома І ступені) рэспубліканскага конкурсу сярод педагогаў сацыяльных. Прадстаўляла праект па дапамозе дзецям — выхаванцам школ-інтэрнатаў у сацыялізацыі.
• Ніводнага дня не працавала па атрыманай спецыяльнасці “Настаўнік малодшых класаў”.
• Каманда школы пад яе кіраўніцтвам атрымала дыплом на першым конкурсе кіраўнікоў, арганізаваным у мінулым годзе Ака­дэміяй адукацыі. Пры гэтым толькі дзве ўстановы Гродзенскай вобласці выйшлі ў фінал: Клайшанская школа і гімназія імя Карскага.
• Была ініцыятарам стварэння адзінай формы для настаўнікаў школы.
• Працоўны калектыў школы, якой кіруе Алена Мікша, 17 чэрвеня 2025 года рашэннем Воранаўскага раённага выканаўчага камітэта занесены на раённую Дошку гонару за значны ўклад у развіццё сферы адукацыі і ўкараненне перадавога педагагічнага вопыту.

Сем адметнасцей школы як рэспубліканскага рэсурснага цэнтра

• Зялёны клас. Ен размяшчаецца на прышкольнай тэрыторыі. Тут у цёплы час года праводзяцца ўрокі і актыўныя заняткі.
• Тыдзень здаровага ладу жыцця арганізоўваецца ў школе кожную чвэрць. Мерапрыемствы праходзяць падчас перапынкаў. Кожны раз шукаецца новы спосаб зацікавіць навучэнцаў, што ро­біць кожны такі тыдзень непаўторным. Напрыклад, праводзіліся акцыя па здаровым харчаванні, майстар-клас па чытанні этыкетак на прадуктах. Карыснымі былі тыдні, звязаныя з праектнай дзейнасцю. Вынікам праекта “Простыя правілы ЗЛЖ” стала стварэнне настольных гульняў па здаровым ладзе жыцця. А апошні рэалізаваны праект “Смартфон — ці такі ён добры?” дапамог дзецям вывучыць інфармацыю аб негатыўных наступствах выкарыстання мабільных тэлефонаў праз стварэнне “пакрыў­джаных” макетаў органаў чалавека.
• Дзейнічаюць два атрады. Члены атрада валанцёраў здаровага ладу жыцця праводзяць заняткі з дзецьмі сваёй і суседніх школ па прынцыпе “роўны вучыць роўнага”; члены антынаркатычнага атрада “Выбар” прапануюць інтэрактыўныя мерапрыемствы як у школе, так і на тэрыторыі вёскі з удзелам жыхароў.
• 100 парад для здароўя. Пры ўваходзе ў школу ўсталяваны вялікі стэнд, на якім размешчаны парады знакамі­тых пісьменнікаў, філосафаў. Навучэнцы, бацькі, педагогі, медыцынскія работнікі, выпускнікі школы і яе госці таксама маюць магчымасць пакінуць свае парады адносна здаровага ладу жыцця ў адпаведных “кнігах” — калекцыі ў шасці тамах.
• Стварэнне рухальнай прасторы. На калідоры звяна пачатковых класаў прадугледжаны інтэрактыўныя дарожкі на падлозе: “класікі”, балансір, змейка, якія дазваляюць дзецям актыўна рухацца. У свабодным доступе нейраскакалкі і джамперы. Гэтыя трэнажоры павышаюць энергетычны тонус, развіваюць каардынацыю рухаў. Для больш спакойнага баўлення часу прадугледжаны шашачныя сталы. Для дзяцей сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту каля сталоў для гульні ў шашкі замест крэслаў стаяць стэп-платформы, дыскі здароўя або фітболы.
• Сабрана метадычная электронная скарбонка здароўезберагальных тэхналогій: дыхальная гімнастыка, пальчыкавыя гульні, дынамічныя паўзы, артыкуляцыйная гімнастыка, практыкаванні для вачэй, кінезіялогія, метады арт-тэрапіі. У скарбонцы ўжо больш за трыста прыёмаў, з іх восемдзесят апісаны з выка­рыстаннем фота заняткаў, праведзеных у школе.
• Футбольная фан-зона. Яна дазваляе дзецям і адпачыць, і паглыбіць свае веды па футболе дзякуючы зменнай выставе-віктарыне і стэнду з інфармацыяй, а ў суседняй рэкрэацыі дзеці маюць магчымасць удасканальваць свае спартыўныя навыкі, выкарыстоўваючы трэнажоры для чаканкі мяча. Тут жа ў кутку здароўя размешчаны прыборы для самастойнага вымярэння розных параметраў. Самыя запатрабаваныя прыборы ў падлеткаў — растамер і шалі, у дарослых — танометр, а ў малодшых школьнікаў — масажоры су-джок.

Источник: https://nastgaz.by